PROFIEL
Museum van Bommel van Dam eert wereldberoemde kunstenaar Shinkichi Tajiri in jubileumtentoonstelling met iconisch werk ontstaan in Noord-Limburg
Na vele omzwervingen vond de Japans-Amerikaanse kunstenaar Shinkichi Tajiri zijn thuis in het Noord-Limburgse Kasteel Scheres. Ter gelegenheid van zijn 100e geboortedag presenteert museum van Bommel van Dam vanaf 2 december een unieke jubileumtentoonstelling waarin deze belangrijke periode in zijn leven en werk centraal staat. ‘A long homecoming: een eeuw Shinkichi Tajiri’ geeft een indruk van het leven achter de kasteelmuren en leert de bezoeker meer over de ontwikkeling van Tajiri’s bekende krijgers, knopen, torens en machines. De ruim vijftig gepresenteerde sculpturen, foto’s, grafieken, tekeningen en films komen deels uit de eigen collectie van het museum en deels uit bruiklenen. Daarnaast toont de expositie werken van kunstenaarsvrienden die Tajiri regelmatig ontving in Baarlo, zoals Karel Appel en Dorothy Iannone, en felgekleurde Hortisculpturen van zijn echtgenote – en beeldend kunstenaar – Ferdi. Revolutionair is de toepassing van de nieuwe, innovatieve AI-museumapplicatie Navi Noa. Hiermee is Van Bommel van Dam het eerste museum in Nederland met een gepersonaliseerde en interactieve museumgids, aangedreven door kunstmatige intelligentie.
Magisch centrum van kunst
Shinkichi Tajiri (Los Angeles, 7 december 1923 - Baarlo, 15 maart 2009) vestigde zich in 1962 met zijn gezin in Kasteel Scheres in het Noord-Limburgse Baarlo. Met een ingrijpende verbouwing transformeerden zij het verwaarloosde gebouw tot een magisch centrum van kunst. Het kasteel was het middelpunt van de onbegrensde activiteiten van Tajiri en Ferdi. Hier konden zij ongestoord te werk gaan en hun kunst maximaal ontwikkelen. Op deze locatie ontwikkelde Tajiri zijn persoonlijke beeldtaal, waarin hij felheid met schoonheid wist te verbinden. De kunstenaar omschreef zijn werk ook treffend aan de hand van drie kernbegrippen: snelheid, erotiek en geweld. In de tentoonstelling A long homecoming: een eeuw Shinkichi Tajiri is de ontwikkeling van vier iconische beeldthema’s te zien die ontstonden in de werkplaats van Kasteel Scheres: krijgers, knopen, torens en machines. Persoonlijke archieffoto’s geven een indruk van de omstandigheden waarin deze kunstwerken zijn ontstaan, alsook het leven achter de muren van het kasteel.
Thuiskomen
Voordat de kunstenaar in Baarlo neerstreek, had hij al behoorlijk wat meegemaakt. Tajiri werd geboren in Watts, Los Angeles (V.S.), in een Japans immigrantengezin. Op de dag van zijn achttiende verjaardag voerde Japan een bombardement uit op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor in Hawaï. Drie jaar later vocht Tajiri in Italië in een Japans-Amerikaans regiment voor de bevrijding van Europa. Na de Tweede Wereldoorlog en na een korte werkperiode in de Verenigde Staten vertrok hij in 1948 naar Parijs waar hij als jonge beeldhouwer aansluiting vond bij de internationale CoBrA-groep. Enkele jaren later vestigde Tajiri zich met zijn gezin in Nederland. Eerst in Amsterdam en later in Baarlo. Kasteel Scheres bleek de ideale uitvalsbasis voor een kunstenaar die gedurende zijn carrière vanuit vele hoeken van de wereld opdrachten vergaarde. Toen in 2007 de vier Wachters op de Venlose Maasbrug geopend werden door toenmalig koningin Beatrix, was dat een moment van thuiskomen voor de kunstenaar. De erkenning van zijn bijzondere carrière was naast internationaal nu ook heel dicht bij huis. Het was tevens Tajiri’s laatste opdracht voor de openbare ruimte.
AI-museumapplicatie
Revolutionair in de tentoonstelling is de toepassing van de nieuwe, innovatieve AI-museumapplicatie Navi Noa. Met deze app, aangedreven door kunstmatige intelligentie, is museum van Bommel van Dam het eerste museum in Nederland met een gepersonaliseerde AI-museumgids waarmee de bezoekerservaring verrijkt wordt. De app geeft gebruikers tijdens een bezoek aan de expositie antwoord op – bijna – al hun opborrelende vragen over Tajiri en de gepresenteerde werken. Naast het zelf bedenken van vragen geeft Navi Noa ook suggesties om de gebruiker op weg te helpen. Ieder bezoek wordt zo een interactieve ontdekkingstocht naar verborgen verhalen. De museumapplicatie maakt kunstbeleving niet alleen boeiender, maar ook laagdrempeliger voor een bredere doelgroep en stimuleert genuanceerde discussies over kunst. Ook taal is geen onnodige barrière. De app is voor deze tentoonstelling beschikbaar in het Nederlands, Engels, Duits, Farsi, Arabisch en Oekraïens en geeft toelichting bij vakjargon en moeilijke woorden.